Kurkuma pochodzi z Azji Południowo-Wschodniej i formie dzikiej byliny rośnie w Indiach. Jest uprawiana w Chinach, Indonezji, Sir Lance, Peru, na Tajwanie i w Australii. Traktowana jest jako panaceum na większość dolegliwości. W czasach starożytnych nie służyła jedynie jako przyprawa, wykorzystywano ją również jako żółty barwnik. W religii hinduskiej wciąż się ją stosuje do barwienia świętych szat.
Żółty korzeń i 300 bioaktywnych związków
Kurkuma w wielu krajach nazywana jest żółtym korzeniem. Jej nazwa wywodzi się od łacińskiego słowa terra merita, nawiązującego do koloru ziemi. Inne nazwy to ostryż, ostryż Zohary, ostrzyż indyjski, szafran indyjski, ostryż długi.
Najbardziej cenna część rośliny to kłącze, podobne do imbiru. Ma kształt podłużny, jajowaty, gruszkowaty lub cylindryczny, często rozgałęziony. Najczęściej mierzy od 2,5 do 7 cm długości.
Kłącze ostryżu w 60% zbudowane jest ze skrobi, w 20% z błonnika, w 7% z białka i w 5% z tłuszczy. Kurkuma posiada około 300 bioaktywnych związków chemicznych, takich jak: kurkumina, oleje eteryczne, glukoza, arabinoza. Zawiera naturalne witaminy z grupy B, jak : tiamina, ryboflawina, niacyna, kwas foliowy i witamina B6. Ponadto zawiera: witaminy E, K a także minerały: wapń, mangan, potas, żelazo, magnez, fosfor, sód, miedź i cynk. Charakteryzuje się dość wyrazistym smakiem, aromatem przypominającym szafran i intensywną, piękną złocistopomarańczową barwą.
Silne działanie przeciwutleniające i antynowotworowe
Substancją aktywną, która odpowiada za pomarańczowy kolor i szczególne właściwości jest kurkumina. Jest ona aktywnym przeciwutleniaczem polifenolowym o właściwościach przeciwzapalnych. Kłącze ostryżu zawiera od 0,5 do 5% kurkuminy. Jako silny antyutleniacz, niszczy wolne rodniki przyśpieszające procesy starzenia komórek, chroniąc DNA przed mutacjami przyspieszającymi powstawanie komórek rakowych.
Kurkuma polecana jest w terapii i profilaktyce nowotworów wielu narządów, m.in. skóry, płuc, jamy ustnej, głowy, przełyku, wątroby, trzustki, jelit, prostaty, szyjki macicy. Zawarta w kurkumie kurkumina wspomaga działanie taxolu – leku używanego w terapii nowotworu piersi.
Kurkuma to roślina lecznicza, przyprawowa, barwierska, kosmetyczna i ozdobna. Kurkuma wykorzystywana jest w medycynie chińskiej i ajurwedyjskiej m.in. przy problemach trawiennych, bólach głowy, bólach menstruacyjnych, biegunkach, gorączce oraz stanach zapalnych.
Na choroby neurologiczne
Kurkumina zmniejsza zaburzenia poznawcze, obniża stres oksydacyjny, hamuje stan zapalny w mózgu. Naukowcy twierdzą, że zawarte w kurkumie substancje, takie jak tumeron i BDMC odpowiadają za pobudzanie komórek mózgowych. Kurkuma sprawdza się w terapiach zaburzeń osobowości, stanach lękowych i depresjach. Zmniejsza ryzyko wystąpienia choroby Alzhaimera.
Trawienie
Kurkuma to składnik również wielu diet. Jest źródłem błonnika. Pobudza trawienie, wydzielanie żółci, gastryny oraz enzymów trzustkowych. Działa lekko wiatropędnie. Ma pozytywny wpływ na leczenie dolegliwości trawiennych. Poprawia pracę trzustki i wątroby, leczy kamienie żółciowe. Dodatkowo chroni błony śluzowe przewodu pokarmowego i jelit.
Właściwości antybakteryjne i przeciwzapalne
Kurkuma ma bardzo silne właściwości przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne. Hamuje namnażanie się wirusów, zapobiega rozwojowi chorób bakteryjnych i grzybiczych. Posiada porównywane z działaniem hydrokortyzonu czy nurofenu właściwości przeciwbólowe i przeciwzapalne, wykorzystywane w terapii wielu chorób np.: reumatoidalnym zapaleniu stawów, łuszczycy, zapaleniu trzustki, miażdżycy, hipercholesterolemii, nieswoistym zapaleniu jelit, a nawet nowotworu gruczołu krokowego. Redukuje guzy maciczne i zmniejsza bóle menstruacyjne. Wykorzystywana w łagodzeniu reumatoidalnego zapalenia stawów.
Ostryż wspomaga leczenie ran i egzem. Hindusi posypują kurkumą bandaże i rany , by przyspieszyć ich gojenie. Zapobiega powstawaniu zakażeń, a także uśmierza ból. Wspomaga również leczenie opryszczki. Ze względu na właściwości dezynfekcyjne znajduje również zastosowanie w leczeniu chorób o podłożu dermatologicznym jak trądzik, egzema bądź łuszczyca.
Dla serca, cukru i wzroku
Kurkuma jest dobra dla serca. Wpływa na sposób agregowania się płytek krwi, co oznacza, że chroni przed niebezpiecznymi zakrzepami. Może także minimalizować ryzyko rozwoju miażdżycy i występowania zatorów w tętnicach. Wykorzystywana również na choroby układu krążenia związane ze stanem zapalnym komórek śródbłonka naczyń krwionośnych. Sok z kurkumy reguluje poziom cukru we krwi, dlatego jest doskonałym lekiem dla osób cierpiących na cukrzycę.
Kurkuma dodatkowo korzystnie wpływa na stan oczu. Prowadzone jest wiele badań związanych z wykorzystaniem kurkumy w kierunku leczenia zapalenia spojówek, zespołu suchego oka, czy jaskry.
Czy są przeciwskazania do stosowania kurkumy?
Kurkuma posiada silne właściwości przeciwzakrzepowe. Osoby cierpiące na kamice nerkową powinny spożywać ją z umiarem.
W kuchni
Kurkuma jest głównym składnikiem curry. Stosowana powszechnie jako związek barwiący produkty spożywcze takie jak: margaryna, musztarda, makarony czy napoje bezalkoholowe.
Doskonale podkreśla smak potraw mięsnych oraz neutralizuje intensywny zapach ryb. Stanowi popularny składnik potraw ryżowych oraz warzywnych. Kurkuma to nie tylko przyprawa w proszku. To również sok bezpośrednio wycisany.
Sok z kłącza kurkumy z dodatkiem z soku z cytryny bogaty jest w naturalne składniki odżywcze. Brak w nim dodatku wody, cukru, alkoholu, środków konserwujących oraz wzmacniaczy chemicznych, gliceryny, pieprzu czy piperyny. Idealnie sprawdzi się jako dodatek do rozgrzewających i wzmacniających napojów i napój lub jako przyprawa do zup, sosów i innych dań.
Kurkuma spożywana w formie soku dostarcza organizmowi więcej kurkumin, niż jej odpowiednik w formie sproszkowanej przyprawy.
